اصلاح و تغییر نظریات ارسطو از سوی ابن سینا

به گزارش روابط عمومی موسسه حکمت و فلسفه ایران، نشست تخصصی تحلیلی بر ابعاد گوناگون خوانش‌های سینوی و پساسینوی از مقولات ارسطو با حضور تعدادی از اعضای هیئت علمی این موسسه و برخی دانشجویان در موسسه برگزار شد.

بنا بر این گزارش  طی این نشست دامنه تأثیر و نفوذ آراء فلسفی ابن‌سینا را در حوزه هستی‎شناسی بررسی و تحلیل شد.

در ابتدای این برنامه، الکساندر کالبارزیک، نویسنده کتاب «حمل و هستی‎شناسی» به بیان مباحثی پیرامون تاریخ تفکر بشر و مخلوق یا نامخلوق بودن عالم هستی پرداخت و گفت: فیلسوفان پیش از ارسطو، هر یک به نوعی قائل به ازلی و غیر مخلوق بودن عالم هستی بوده‎اند. ارسطو با قائل شدن به ازلیت مقوله‌های حرکت، زمان، و ماده را مؤلفه‎های اصلی عالم هستی دانسته است و حکم به ازلی و غیر مخلوق بودن جهان هستی می‎دهد. از این حیث است که خدای ارسطو در مقام علت فاعلی عالم هستی، فقط محرک عالم است و هستی‎بخش آن قلمداد نمی‎شود.

وی اظهار کرد: در ادیان ابراهیمی، از جمله اسلام، خالقیت خداوند امری مسلم و بدیهی تلقی می‎شود. از این رو، ابن سینا در مسأله آفرینش عالم از ارسطو فاصله می‎گیرد. در واقع، تصویر سینوی از عالم هستی و خداوند و رابطه این دو با هم متفاوت با تصویری می‎شود که ارسطو ارائه می‎دهد.

نویسنده کتاب «حمل و هستی شناسی» عنوان کرد: ابن سینا با تقسیم حدوث به ذاتی و زمانی مدعی می‎شود که ازلی بودن عالم ازحیث زمانی مستلزم آن نیست که عالم هستی مخلوق خداوند نباشد.

وی افزود: ابن سینا ارسطو را فقط تشریح نکرده بلکه به اصلاح و تغییر نظریات این فیلسوف پرداخته آن هم به مفهوم بزرگ فلسفی و سؤالات مهمی را مطرح می‎کند.

کالبارزیک گفت: در بخشی از کتاب «حمل و هستی‏ شناسی» به ارتباط منطق، عقل و الهیات پرداخته شده است و این کتاب رویکردی فلسفی به آموزه‌های الهیاتی دارد و می‌کوشد با استفاده از روش، مبانی و ادبیات فلسفی، تبیینی عقلانی از آموزه‌های الهیاتی ارائه دهد.

وی با اشاره به بخش‎های این کتاب اظهار کرد: بسیاری از مطالب این کتاب سال‌های سال مورد بحث فلسفه‌دانان و فلسفه‌خوانان در طول تاریخ بوده‌ است، عمده بخش‎های این کتاب به موضوعات هستی‎شناسی و معرفت‌شناسی اختصاص دارد. آنچه در این پژوهش برای من جذابیت داشت این بود که بدانم ابن سینا چه نظری در رابطه با فلسفه ارسطو دارد و چطور آن را تغییر شکل می‎دهد. 

نویسنده کتاب «حمل و هستی‌شناسی» عنوان کرد: برای گردآوری این پژوهش، آثار بسیاری از فلاسفه از جمله خواجه نصیرالدین طوسی، فخر رازی، را مطالعه کرده‎ام و نکته جالب این است که ابن سینا چهره جدید از تاریخ فلسفه الهیات و منطق را نمایان کرده است. همچنین از مباحث منطقی کتاب مقولات شفا و اشارات و کتاب‌های دیگر استفاده کرده‎ام و در حال حاضر بر روی پروژه‎ای باعنوان «میراث‌داران ابن سینا» کار می‎کنم.

وی در پایان ارائه خود در رابطه با شناخت غرب از اندیشه‎های ابن سینا گفت: خیلی‎ها ابن سینا را پزشک حاذق می‎دانند، اما فلاسفه ایشان را بنیادگرا فرض می‎کنند و نظریاتش را پایه و اساس همه چیز می‎دانند.

خاطر نشان می سازد در پایان با اهداء هدایایی از ایشان تقدیر به عمل آمد.