اسلام به‌عنوان جوان‌ترین و آخرین ادیان الهی عالم جامع همة آنها نیز هست. لذا تحقیق درباره ادیان مختلف از یک جهت تحقیق دربارة ابعاد و وجوه مختلف اسلام نیز هست. وجه مشترک و جامع همه ادیان عرفان آنهاست و نگرش عرفانی راه را برای تحقیق در دیگر ادیان و مقایسه آنها با یکدیگر آسان می‌کند. از این‌رو وجود یک گروه علمی با این عنوان برای مؤسسه‌ای که متکفّل تحقیقات حکمی و فلسفی در ایران است کاملاً ضروری است.

«ادیان و عرفان» جزو اوّلین گروه‌های پژوهشی و آموزشی است مؤسسه حکمت و فلسفه ایران است که در مراحل مختلف تأسیس و تحوّل این مؤسسه از انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران تا مؤسسه حکمت و فلسفه ایران به عنوان یک موسسه مستقل در سال 1381 فعالیت داشته است.

 فعالیتهای پژوهشی این گروه هم‌اکنون بیشتر بر سه موضوع عرفان و تصوّف اسلامی، عرفان در ایران باستان و دیگر ادیان جهان و مطالعات تطبیقی ادیان متمرکز است. چندین کتاب و مقاله به زبان‌های فارسی و انگلیسی در همین موضوعات از این گروه تألیف و ترجمه و منتشر شده و چندین همایش ملّی و بین‌المللی نیز خصوصاً در حوزه عرفان و تصوّف توسط این گروه برگزار شده است.

اعضای فعلی گروه ادیان و عرفان عبارتند از:

1. دکتر شهرام پازوکی (استاد، مدیر گروه از ابتدای تأسیس، تخصّص اصلی: عرفان اسلامی و مطالعات تطبیقی ادیان)؛

2. دکتر بابک عالیخانی (دانشیار، تخصّص اصلی: حکمت اشراق و مطالعات ایران باستان)

3. دکتر رضا کوهکن (استادیار، تخصّص اصلی: علم کیمیا از منظر حکمی)

4. دکتر سیداحمد غفاری (استادیار، تخصّص اصلی: عرفان اسلامی)

5.. دکتر اسماعیل رادپور (استادیار، تخصّص اصلی: حکمت شرق دور)

برخی آثار منتشر شدۀ گروه (تألیف، ترجمه، تدوین و تصحیح کتاب)

-          ژیلسون، اتین. پازوکی، شهرام (ترجمه). خدا و فلسفه (تحول مفهوم خدا در تاریخ فلسفه غرب). انتشارات حقیقت، 1374.

-          ژیلسون، اتین. پازوکی، شهرام (ترجمه). عقل و وحی در قرون وسطی. انتشارات گروس، 1378.

-          ادواردز، پل (سرویراستار). پازوکی، شهرام (ترجمه). تاریخ مابعدالطبیعه (به انضمام مقالات دیگر). انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1379.

-          پازوکی، شهرام (گردآوری و تدوین). یادی از هانری کربن (مجموعه‌ای از مقالات دربارۀ هانری کربن به انضمام دو گفتگو با وی). انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1382.

-          پازوکی، شهرام (گردآوری و تدوین). کاظم‌پور، فرشته (ویراستاری)، عرفان، اسلام، ایران و انسان معاصر (بزرگداشت شیخ شهاب الدین سهروردی؛ مجموعه مقالات). انتشارات حقیقت، 1383.

-          پازوکی، شهرام (گردآوری و تدوین). زائر شرق، مجموعه مقالات همایش بزرگداشت هانری کربن. انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1385.

-          پازوکی، شهرام (گردآوری و تدوین). مجموعه مقالات درباره شاه‌نعمت‌الله ولی. انتشارات حقیقت، 1386.

-          پازوکی، شهرام، عرفان و هنر در دوره مدرن. انتشارات علم 1393.

-          پازوکی، شهرام، حکمت هنر و زیبایی در اسلام. فرهنگستان هنر، موسسه تالیف ترجمه و نشر آثار هنری متن، 1394.

-          پازوکی، شهرام، حکمت مسیحی (مطالعه‌ای تطبیقی با حکمت اسلامی). مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1396.

-          پازوکی، شهرام، نظری به عمل (چند گفتار در باب نسبت نظر و عمل) مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1396.

-          عالیخانی، بابک. لطایف عرفانی در نصوص عتیق اوستایی. انتشارات هرمس، 1379.

-          عالیخانی، بابک. ساسانی، کامران. کاست‌ها و نژادها. انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1388.

-          عالیخانی، بابک و کامران ساسانی. انسان و صیرورت او بنابر وِدانْتَه. انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1397.

-          عالیخانی، بابک. رموز اشراقی شاهنامه: شرح ابیات و حل رموز داستان سیاوخش. انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1400.

-          لوری، پییر. کوهکن، رضا (ترجمه). کیمیا و عرفان در سرزمین اسلام. انتشارات طهوری، انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران، 1388.

-          کربن، هانری. کوهکن، رضا (ترجمه). اسلام در سرزمین ایران، مجلد دوم: سهروردی و افلاطونیان ایران. انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1390.

-          کربن، هانری. کوهکن، رضا (ترجمه). اسلام در سرزمین ایران، مجلد اول: تشیع دوازده‌امامی. انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1394.

-          کربن، هانری. کوهکن، رضا (ترجمه). اسلام در سرزمین ایران، مجلد سوم: روزبهان و آیین عشاق؛ و تشیع و تصوف. انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1396.

-          کربن، هانری. کوهکن، رضا (ترجمه). اسلام در سرزمین ایران، مجلد چهارم: مکتب اسپهان، مکتب شیخیه و فتوت و امام دوازدهم. انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران،1400.

-          غفاری قره باغ، سید احمد. معنویت در ادیان ابراهیمی. انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران،1397.

-          غفاری قره باغ، سید احمد. معنویت و دین: بررسی استدلال های ناسازگارگرایان. انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران،1397.

-          رادپور، اسماعیل. دائو دِه جینگ (ترجمه، تصحیح و تعلیقات). انتشارات زندگی روزانه، 1396.

-          رادپور، اسماعیل. هنرهای عقل (چهار رساله کهن دائویی). انتشارات زندگی روزانه، 1397.

-          رادپور، اسماعیل. صفا و سکون (پنج رساله دائویی). انتشارات زندگی روزانه، 1397.

-          لیو، یی‌مینگ. رادپور، اسماعیل (ترجمه). رموز دائویی: در رفع ابهام از تمثیلات کیمیای درون. انتشارات زندگی روزانه، 1401.

برگزاری نشست‌ها و همایش‌ها (سه سال اخیر)

-          سهروردی و حکمت فهلوی (دبیر علمی: دکتر بابک عالیخانی)، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 26 شهریور 1399.

-          شاهنامه و حکمت فهلوی (دبیر علمی: دکتر بابک عالیخانی)، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 7 و 8 آذر 1400.

-          جایگاه سُلمی در انتقال تعالیم عرفانی (به مناسبت هزارمین سالگرد درگذشت ابوعبدالرحمن سلمی نیشابوری) (دبیر علمی: دکتر شهرام پازوکی)، موسسۀ پژوهشی حکمت  فلسفه ایران، 2 اسفند 1400.