منوچهر صدوقی سها در پنجمین نشست حسینیه حکمت که به مناسبت دهه محرم برگزار شد، سخنرانی کردند. ایشان در این سخنرانی به طرح بحثی درباره جایگاه حکمت در ادعیه حسینی پرداختند.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، منوچهر صدوقی سها به مناسبت دهه محرم به ایراد سخنرانی پرداختند. استاد
صدوقی سها در این جلسه بر آن بودند تا به جایگاه حکمت در ادعیه حسینی بپردازند.
ایشان بدین منظور، به تعبیرِ خودشان، با عصای بیم و امید پا در دریای بزرگ و عمیق
دعای عرفه نهادند تا مضامینِ حکمی آن را با استفاده از برهان صدیقین، تصدیق
نمایند.
ایشان با اشاره به اینکه حدیثِ صحیح در بین
متقدمین و متأخرین (منظور پیش و پس از سیدبن طاووس در اواخر قرن هفتم و قرن هشتم
هجری) به طرق متفاوتی اثبات میشده است، افزودند که در بین متأخرین حدیثی صحیح
است که 1- سلسله راویانش متصل است، 2- راویانش شیعی امامی اند، و 3- راویانش عادلاند؛
حال آنکه در بین متقدمین، حدیثی صحیح است که متن آن با خود حدیث، دیگر احادیث، و
متن قرآن تطبیق و تصحیح شود.
حال، به اعتقاد استاد صدوقی، چنانچه با
رویکرد متقدمین به دعای عرفه نگاه کنیم، این دعا و ملحقاتِ آن، هر چند بدون سند،
به وسیله سیدبن طاووس، نقل شدهاند اما معتبر و صحیح محسوب میشوند. و اینکه این
دعا به ابوالحسن شاذلی یا غیرو نسبت داده شده است، درست نمیباشد.
همچنین، به باور ایشان، با بهرهگیری از برهان
صدیقین -که بر اساسِ آن حد وسط در برهان، خودِ حق تعالی است-، میتوان به دعای
عرفه نگاهی حکمی داشت. البته از منظر وی، برهان صدیقین هر چند در رأس ادلهٔ اثبات
واجب است، اما در نهایت، ذهنی و نفسانی و یا در بهترین حالت عقلانی بوده و عینیت،
عملی و بیرونی ندارد. در صورتی که در مقابل، با رویکردی عرفانی به برهان صدیقین،
که در آن ساحت، هیچ صغری و کبری و استدلال و واسطهای وجود ندارد، میتوان درکی
حکمی از دعای عرفه داشت.
در این باره، استاد صدوقی، این سخنِ امام
حسین (ع) که پی بردن به حق تعالی از طریق علیت را نفی میکنند، به همین رویکرد
شهودی و غیراستدلالی به برهان صدیقین نسبت میدهند.
علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به این لینک، فایل تصویری این سخنرانی را مشاهده کنند.