نشست تخصصی «اخلاق ابن‌سینا» به منظور بزرگداشت این فیلسوف برجسته، با محوریت بررسی دو رساله الاخلاق و البر و الاثم، روز یک‌شنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.
به مناسبت بزرگداشت شیخ‌الرئیس ابن‌سینا، نشست تخصصی «اخلاق ابن‌سینا» با تمرکز بر تحلیل متن‌شناختی دو رساله مهم وی، «الاخلاق» و «البر و الاثم»، روز یک‌شنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ از ساعت ۱۴ تا ۱۶ در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد. این نشست به اهتمام گروه مطالعات ابن‌سینا و با حضور دو استاد برجسته فلسفه اسلامی، دکتر سید حسین موسویان و دکتر مصطفی زالی، برگزار گردید.
در بخش نخست، دکتر موسویان به بررسی ساختار و مفاهیم اخلاقی در دو رساله مذکور پرداخت. ایشان در این سخنرانی ضمن بیان نکات مهمی در مورد خصوصیات نسخه شناسی و متن شناختی دو رساله الاخلاق و البر و الاثم و ارتباط آنها با یکدیگر به بیان جایگاه این دو رساله در بین آثار ابن سینا پرداختند و سپس برخی نکات محتوایی در این دو رساله از جمله معنای حد وسط، و نیز نقش عادت در اخلاق اجتماعی و سیاست در نظریه اخلاق ابن سینا را تشریح کردند. در پایان نیز به بررسی تطبیقی این رساله با آثار فلاسفه متقدم همچون ارسطو، فارابی و ابن مسکویه پرداختند.
سپس دکتر زالی با طرح پرسش «آیا ابن‌سینا قائل به حسن و قبح عقلی است؟» به واکاوی دیدگاه‌های ابن‌سینا در زمینه مبانی اخلاقی پرداخت. اندیشه‌های فرا اخلاقی ابن‌سینا موضوعی مناقشه برانگیز است، به گونه‌ای که برخی ابن‌سینا را ناشناخت‌گرا، برخی شناخت‌گرای اعتبارگرا و گروه دیگری واقع‌گرا دانسته‌اند. گروه سوم نیز خود به دو جریان تقسیم می‌شوند؛ جریان اول ابن‌سینا بر آن هستند که گرچه ابن‌سینا حقایق اخلاقی را واقعی می‌داند ولی قضایای اخلاقی را بر قضایای هستی‌شناختی مبتنی نمی‌کند، درحالیکه جریان دوم به ابتنای اخلاق بر متافیزیک قائل هستند. با رجوع به متون ابن‌سینا به نظر می‌رسد که او در حوزه اخلاق، واقع‌گراست و قضایای اخلاقی را وابسته به قضایای هستی‌شناختی می‌داند. ولی در عین حال نمی‌توان به سادگی اون را قائل به حسن و قبح عقلی دانست. چرا که متکلمین در بحث حسن و قبح عقلی سه معنای حسن و قبح را از یکدیگر تفکیک می‌کنند: حسن به معنای کمال و قبح به معنای نقص، حسن به معنای ملایمت با طبع و قبح به معنای منافرت با طبع و در نهایت حسن به معنای شایسته مدح و قبح به معنای شایسته مدح بودن. در مناقشه حسن و قبح عقلی یا شرعی، طرفین منازعه بر عقلی بودن حسن و قبح در معنای اول متفق هستند، ولی محل منازعه معنای سوم حسن و قبح است. آنچه از متون ابن‌سینا نیز روشن می‌شود حسن و قبح در معنای اول است.