دومین سخنرانی از سلسله سخنرانی‌های گروه مطالعات علم با عنوان «یگانه‌گراییِ هستی‌شناختی و چالش به‌صرفگی» در روز سه‌شنبه، 30 اردیبهشت ماه، ساعت 16 به صورت حضوری برگزار می شود.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه پژوهشی حکمت و
فلسفه ایران، دومین سخنرانی از سلسله سخنرانی‌های گروه
مطالعات علم با عنوان «یگانه‌گراییِ هستی‌شناختی و چالش به‌صرفگی» در روز سه‌شنبه،
30 اردیبهشت ماه، ساعت 16 به صورت حضوری برگزار می شود.
در این نشست، دکتر محمود وحیدنیا به
ارائه سخنرانی خواهند پرداخت. چکیده سخنرانی ایشان به قرار زیر است:
یگانه‌گراییِ هستی‌شناختی این دیدگاه است که
تنها یک شیءِ انضمامی (ـِ بنیادی) وجود دارد. همۀ پدیدارهای پرشمار و گوناگونِ
مشاهده‌پذیر (در نهایت) توسّطِ ویژگی‌های این شیء یگانه تبیین می‌شوند. یکی از مهم‌ترین
انگیزه‌ها برای هواداری از یگانه‌گرایی انگاره‌ای است که گاهی جدایی‌ناپذیری یا کُل‌گرایی خوانده می‌شود.
یک شیء مرکّبْ جدایی‌ناپذیر است اگر ویژگی‌هایی داشته باشد که با ویژگی‌های درونی اجزاء
و روابطِ مکانی‌زمانیِ آن‌ها متعیّن نشود. برخی فلاسفۀ فیزیکْ سیستم‌های درهم‌تنیدۀ
کوانتومی، و به‌ویژه کلّ کیهان را، بدین معنا جدایی‌ناپذیر تلقّی می‌کنند. از جمله
با چنین استدلالی، یگانه‌گرا بر آن است که کیهان بر اجزاء/ذرّاتِ سازنده‌اش تقدّم
هستی‌شناختی داشته و دارای ویژگی‌هایی بنیادی است که توسّطِ ویژگی‌های اجزاء تعیین
نمی‌شوند؛ کیهان همان یگانه شیء بنیادی است. تا جایی که به مقولۀ اشیاء بنگریم،
یگانه‌گرایی یک هستی‌شناسیِ بسیار ساده و به‌صرفه جلوه می‌کند، که خود می‌تواند
امتیازی مستقل به سودِ آن به شمار آید. با این حال، خواهیم دید که این داوریِ
نخستین پس از توجّه به مقولۀ ویژگی‌ها نیازمندِ بازنگری است. در روایتی مشهور از
یگانه‌گرایی، کیهان دقیقاً یک (اَبَر)ویژگیِ بنیادی را نمونه‌دار می‌کند. این که
کیهان دقیقاً این ویژگی -و نه ویژگیِ متضادِّ دیگری- را نمونه‌دار می‌کند تبیین‌گرِ
این است که جهان دقیقاً از این گوناگونیِ کیفی -و نه گوناگونیِ کیفیِ متضادِّ
دیگری- برخوردار است. این بدان معناست که یگانه‌گرا در تبیینِ خود برای گوناگونیِ
کیفی جهان ناچار است کمبودِ اشیاءِ بنیادی را با فراوانیِ افسارگسیختۀ
(اَبَر)ویژگی‌های محقّق‌نشده جبران کند. بر این اساس، نتیجه می‌گیریم که معیارِ سادگی
و به‌صرفگی اتّفاقاً نقطه‌ضعف یگانه‌گراییِ هستی‌شناختی -دست‌کم به روایتِ مشهور-
است.
زمـان: سه‌شنبه
30 اردیبهشت‌ماه، ساعت 16-18
مکان: تهران، خیابان نوفل‌لوشاتو،
خیابان آراکلیان، شماره4، مؤسسهپژوهشی حکمت و فلسفه
ایران، سالن دکتر نصر
حضور در سخنرانی‌ها
برای همه آزاد است.