کتاب «حمل اولی و شایع؛ رهیافتی تاریخی»، حاصل تحقیقات دکتر محمود زراعت پیشه، استادیار دانشگاه بیرجند، در خصوص «تمایز حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی» است. دغدغه انجام تحقیق به قول مؤلف «با توجه به تعارضی در گفتار علامه طباطبایی در رفع اشکال «معدوم مطلق» در بدایة الحکمة و نهایة الحکمة در به‌ارگیری تمایز حملین آغاز شد» و در پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد و رساله دکترا و تعدادی مقاله تداوم یافت.
همانطور که در مقدمه این کتاب آمده ادبیات موضوع به آثار فلاسفه متأخر برمی‌گردد که در آنها به‌گونه جدیدی از «حمل اولی ذاتی» تعبیر شده و سایر اقسام شناخته حمل که در برابر حمل اولی ذاتی قرار دارد، با عنوان «حمل شایع صناعی» نامگذاری شده است. فلاسفه متأخر در حل برخی مسائل فلسفی مانند «معدوم مطلق»، «مجهول مطلق»، «کلی و جزئی»، «وجود ذهنی» و غیره، از تفکیک و تمایز میان این دو حمل استفاده کرده‌اند اما پیش از درک صحیح «تمایز حملین»، نیازمند درک صحیح معنای «حمل اولی و شایع» و نیز «پیشنه تمایز میان آن دو» هستیم.
مسئله اصلی دقیقاً در همینجا نمایان میشود که با بررسی آثار فلاسفه، به معانی مختلفی از «حمل اولی ذاتی» برمی‌خوریم و این اختلاف، باعث گوناگونی در معنای «تمایز حملین» خواهد شد. بنابراین در این اثر «معانی» بر «پیشینه» تقدم یافته است.
این کتاب در چهار بخش و شانزده فصل تنظیم شده و موضوع را به ترتیب در آرای اندیشمندان زیر بررسی کرده است: ملاصدرا، محقق دوانی، علامه طباطبایی، مرحوم مظفر.
در پایان یک جمع بندی بدست داده و نتیجه گرفته که تمایز حملین، دارای چهار معناست که هریک از چهار اندیشمند فوق، نماینده یکی از آن معانی است. مشهورترین آنها معنای صدرایی است که این شهرت به دلیل کثرت استعمال ملاصدرا از این تمایز نسبت به پیشینیان خود است.