نقش انسان‌شناسی در مطالعات علوم انسانی

سؤالی که بنده پیگیرش هستم این است که آیا انسان به تنهایی وجود عینی دارد؟ اگر وجود عینی داشته باشد که می‌‌توان آن را به عنوان موضوع واقعی مورد مطالعه قرار داد اما اگر او را انتزاع کنیم تبدیل به یک وجود ذهنی می‌شود در این صورت آیا علوم انسانیِ تجربی برای ما کفایت می‌کند یا خیر؟ اگر به تنهایی وجود عینی ندارد پس نمی‌تواند منشأ علوم انسانی تجربی به عنوان نرم افزاری برای مدیریت اجتماعی باشد. در این راستا لازم است رابطه فرد و جامعه را بررسی کنیم. این بحث، یکی از مباحث اساسی و همیشگی رشته جامعه‌شناسی است یعنی اکثر قریب به اتفاق جامعه شناسان به این مسئله پرداخته‌اند.

وقتی به دسته‌بندی نظریات جامعه شناسی می‌پردازیم به سه دسته مهم می‌رسیم؛ یکی آنهایی که فرد‌گرا هستند، دوم جمع‌گرایان و سوم رابطه‌گراها هستند. فردگرایان عمدتاً کنشگر هستند و کنش افراد را مؤثر در تغییرات اجتماعی قرار می‌دهند. جامعه‌گراها معتقد به ساختار و زمینه اجتماعی هستند یعنی شرایط، ساخت اجتماعی، طبقات و نظایر این مفاهیم را مهم می‌دانند و می‌گویند رفتارهای فاعلین، تحت تأثیر این عوامل رقم زده می‌شود. رابطه‌گراها، نوع ارتباط بین فرد و جامعه و مسائلی همانند اراده جمعی، منافع جمعی و هویت جمعی را مورد توجه قرار می‌دهند و به فرد و جامعه منبعث از نوع رابطه‌ای که بین آنها برقرار می‌شود می‌پردازند.

دیدگاه گیدنز و هابرماس درباره جامعه

این نوع نظریات تا دهه هشتاد میلادی به میزان زیادی مورد توجه بودند و اندیشه‌های جامعه‌شناسی را رهبری می‌کردند اما از دهه هشتاد به بعد نظریات ترکیبی شکل گرفتند و از جمله رئالیست‌هایی مانند آرچر معتقد هستند که بستگی دارد از بالا به پائین یا از پائین به بالا یعنی از جامعه به فرد یا از فرد به جامعه نگاه کنیم اما لازم است که ترکیبی از این مسائل را در نظر داشته باشیم. گیدنز نظریه‌ای به نام ساختارمندی دارد و سه مفهوم شامل فاعل، ساخت و نظام اجتماعی را تفکیک می‌کند و معتقد است که فاعل‌ها هستند که در یک زمینه اجتماعی یا ساخت، فعالیت می‌کنند. وی می‌گوید این فاعل‌ها امکانات و محدودیت‌های جامعه را نگاه کرده و مجدداً ساخت‌های جدیدی ایجاد می‌کنند در نتیجه نظام اجتماعی ساخته می‌شود بنابراین ساخت‌ها، مسیر عبور را تعیین می‌کنند.